Hoe sluiting Freinetschool ongedaan maken?

Vorige week woensdag zetten alle oppositiepartijen de ‘intentieverklaring’ van het Dendermondse schepencollege rond de sluiting van de Appelse Freinetschool op de agenda. Voor aanvang van de gemeenteraad hadden leerkrachten, ouders en kinderen van de school hun ongenoegen over de mogelijke sluiting van hun school. De kinderen lieten een appel met hun naam op in een afvalemmer vallen, want zo voelen zij zich ‘bij het groot huisvuil gezet’. Een schepen, die liever niet bij naam genoemd wordt, benoemde als een reden voor de sluiting, naast het dalende leerlingenaantal en het onveilige hoofgebouw echter ook de ‘lage kwaliteit van de leerlingen’ als een beslissende factor in het tot stand komen van de intentieverklaring. In Appels komen volgens deze schepen teveel extra-zorgbehoevende leerlingen naar school. Dat kost extra-zorg, extra-omkadering en dus extra-geld. De ouders laten dergelijke zware uitlatingen niet zo maar passeren en trekken alle registers open om de school alsnog van sluiting te redden.

Een handtekening-petitie werd opgezet via Facebook en telt ondertussen meer dan 1.000 handtekeningen. De schoolraad kwam op 26 juni samen en de oudervertegenwoordigers overhandigden aan de inrichtende macht een lijvig dossier, dat hout snijdt. De ouders en leerkrachten willen absoluut de communicatielijnen met het Schepencollege openhouden en hun dossier alle kansen geven: ze willen de school openhouden.

Maar even terug naar de Gemeenteraad, waar het toch wel duidelijk werd dat de meerderheid weinig ruimte overliet om de school open te houden. De intentieverklaring leek eerder op een pro forma bedoening, dan wel een echte vorm van en aanzet tot overleg en participatie. De verzamelde oppositie vuurde nochtans heel wat gefundeerde pijlen af op de meerderheid, die schepen van Onderwijs Martine Van Hauwermeiren opvallend alleen in het midden van de storm liet staan. Haar antwoorden waren goed voorbereid door haar diensten van Onderwijs, maar toch ging ze regelmatig kopje onder en kon ze ternauwernood aan de verdrinkingsdood ontsnappen. Na de Gemeenteraad zei Burgemeester Buyse, daarover ondervraagd, dat “de meerderheid zijn beste pijlen niet wou verschieten en de zware munitie bewaarde voor het openbaar debat op 10 juli eerstkomend”. Op de Gemeenteraad van 10 juli valt namelijk de beslissing over de ‘intentieverklaring’.

“Appelbloesem beloofd aan de Oogappel”?

Niels Tas (SP.a) opende zijn interpellatie met een kort historisch overzicht over het ontstaan van de Freinetschool, de Appelbloesem. ” De opstart van deze school kende een woelige, politieke geschiedenis. Appels was verdeeld tussen 2 scholen. Het leerlingenaantal in de gemeenteschool daalde sinds midden jaren 2000 gestaag. Het gonsde van de geruchten dat het toenmalige kartel CD&V – N-VA het domein immers reeds informeel had beloofd aan de vrije school in Appels die op zijn capaciteitsgrenzen botste. Een brief van de voorzitter van de inrichtende macht -van de Oogappel n.v.d.r.- had het later over “woordbreuk” en bevestigde dus dit verhaal.” Toch kon de eerste Dendermondse Freinetschool op 1 september 2010 zijn  eerste leerlingen ontvangen. De start was moeizaam, maar dankzij de enthousiaste leerkrachten en dito vrijwilligers werd er toch een succes van gemaakt. Bovendien werd een schooljaar later met een kleuterschool gestart. Ook dat had heel wat voeten in de aarde. Er was zelfs een wisselmeerderheid nodig om de tegenstemmers van CD&V en N-VA te sterk af te zijn. Nu wordt door dezelfde CD&V en N-VA aangehaald, dat het gebrek aan kleuters een reden voor de leegloop van de school is. “De kleuters zijn de zuurstof voor de school en zorgen voor continue instroom”. Waarom er dan zo moeilijk over de oprichting van de kleuterschool werd gedaan, mag Joost weten. In ieder geval werd met de start van het Freinetonderwijs wel degelijk aan een behoefte voldaan: op slag was er in Dendermonde methodeonderwijs beschikbaar. Daarnaast “werd de vrije schoolkeuze in Appels gegarandeerd”, stelde Tas nog. Dat laatste argument is natuurlijk ook een tweesnijdend zwaard, want in Schoonaarde hebben we alleen maar gemeenteonderwijs.

“De Appelbloesem beschikt over een groot, groen en aantrekkelijk schooldomein. Ze kende in zijn bestaan tot op vandaag wel pech op het vlak van infrastructuur. In 2014 vernielde een brand klascontainers. Dit gebeurde tijdens de zomervakantie. Op politiek niveau is hier kort over gediscussieerd, maar eigenlijk werd snel besloten en ingezien dat er moest geïnvesteerd worden in functie van de school en verenigingen in Appels die ook gebruik maken van deze infrastructuur”, ging Niels Tas onverstoord verder, terwijl de voorzitter van de Gemeenteraad, Dirk Abbeloos ‘DC&V) reeds ongeduldig op zijn uurwerk begon te kijken. IN het intern reglement van de gemeenteraad staat namelijk vermeld, dat vragen en antwoorden tot 5 minuten moeten beperkt zijn. 6 bladzijden A4 aflezen duurt natuurlijk langer dan 5 minuten. De talrijke ouders en leerkrachten zouden een interventie van de voorzitter tot inkorten echter niet op prijs gesteld hebben en kon Tas gewoon doorgaan. En hij ging door…”Exact 1 jaar geleden diende plots het hoofdgebouw vrij gemaakt te worden omdat de stabiliteit en veiligheid niet langer kon gewaarborgd worden. Ik herhaal, plots, out of the blue. Met man en macht werd door de diensten gewerkt om bij de opstart van dit schooljaar tijdelijke containerunits te voorzien en de school haar werking verder te laten uitbouwen. Ook hier, op politiek vlak geen discussie, wel consensus om dit snel op te lossen. Op de eerste schooldag van dit jaar, 1,5 maand voor de lokale verkiezingen, hebben de burgemeester, de schepen van gebouwen, de schepen van onderwijs en ikzelf nog het lintje van de nieuwe schoolvleugel komen knippen. Geen discussie, geen vragen over voortbestaan. De stad getuigde van doortastendheid.” De leerkrachten zelf zijn minder tevreden over de twee nieuwe klassen. “Vanuit die klassen zien we de speelplaats niet en bovendien zijn de gangen zo smal, dat we de boekentassen daar kunnen laten en dat de kinderen hun schoenen niet kunnen plaatsen en hun pantoffels kunnen aantrekken. In het Freinetonderwijs willen we zo de huiselijke sfeer creëren, krijgen we een meer warme omgeving en sfeer”, laat een leerkracht weten. Die leerkrachten willen nog wel praten met pers, maar doen dat nog het liefst ‘off the record’. Waarom toch? “Er wordt zwaar druk op ons uitgeoefend om ons kalm te houden. De ene staat al wat dichter bij zijn pensioen dan een ander, maar toch werd er gezegd, dat we nog altijd kunnen ontslagen worden”, gaat die leerkracht verder. De meerderheid ontkent dat die druk bestaat en dat die uitdrukkingen gebruikt werden. Woord tegen woord. In ieder geval weigerde de meerderheid deel te nemen aan een radiodebat op TROS FM (106.3 fm) rond de Freinetschool. Schepen Van Hauwermeiren “voelde zich niet in de stemming om daaraan deel te nemen”, terwijl niemand anders wou of mocht deelnemen, “aangezien alles reeds was gezegd en wat nog moest gezegd worden op 10 juli zal gezegd worden”. Joost Pinnoo, kabinetsadviseur van Burgemeester Buyse, mocht deze boodschap overbrengen na het Schepencollege van 24 juni. Later die week haakten ook de ouders en de leerkrachten af, net omdat ze de communicatielijnen willen openhouden en geen risico willen nemen dat zo’n debat in het verkeerde keelgat zou schieten. Partijen die de mond vol hebben met ‘democratie’ en ‘participatie’ ontwijken een publiek debat op de radio, begrijpe wie kan.

Niels Tas betreurt eveneens, dat de meerderheid “de schooldirecteur lijnrecht (letterlijk en figuurlijk) tegenover de ouders werd gesteld. Ouders waarmee jarenlang werd samengewerkt. Ouders waarmee komend schooljaar moet worden mee samengewerkt. Er is nu duidelijk sprake van een conflict en vertrouwensbreuk tussen de ouders en de directeur. Dit is een politieke beslissing van het stadsbestuur, niet van de directeur of van het administratief beleid van de stad. Dit was een pijnlijke vertoning.” De verontwaardiging van de SP.a fractie was nog niet gedaan. “Op de infoavond benadrukte de burgemeester het belang om eerst de ouders te informeren. Het stadsbestuur had ervoor gekozen om dat te doen vooraleer de formele procedure op te starten met de schoolraad. Verschillende keren werd de burgemeester de vraag gesteld of de deur voor de toekomst van de school nog op een kier staat. Er kwam geen antwoord op deze simpele vraag, niet ja, ook niet nee. Wel het slotwoord: “Jullie hebben ons heel veel informatie gegeven. We gaan die ook meenemen. Wij geloofden altijd in de school. Het tij moet gekeerd worden.” Groot was dan ook de verbazing dat een kwartier na afloop van de vergadering de lokale pers reeds contact nam met het oudercomité. De stad had de intentie om reeds in de namiddag de pers hierover te contacteren. Door omstandigheden (niet bij de stad) is dit onmiddellijk na de infoavond gebeurd. Toen ik thuis kwam stond de volledige melding op de website van de stad. Daarom hebben we besloten om dan ook de eerste communicatie uit te sturen namens sp.a. Met andere woorden, dit was allemaal georkestreerd en georganiseerd, de intentie tot beslissing is heel erg duidelijk. Het participatiedecreet zal gevolgd worden, maar het is niet meer dan een doekje voor het bloeden.”

Hij besloot zijn tussenkomst met twee citaten van ouders. “Onze kinderen houden van hun school. Ze komen graag. Ze leren graag. We geloven heel erg in deze school. We zullen met hart en ziel strijden voor onze school.” en “U sluit geen school, u ontmantelt een familie.” De cohesie tussen ouders en leerkrachten in methodeonderwijs is namelijk ontzettend groot. Mensen kiezen bewust voor een methodeschool. Die als deel van een mogelijke oplossing aanbieden om hun kinderen in het reguliere stadsonderwijs in te schrijven is dan ook hetzelfde als ‘vloeken in de kerk’. Ook andere oppositieleden sloten zich aan bij de verontwaardiging van Tas. Laurens Hofman (Open Vld) verwees naar ‘participatie als sleutelwoord bij de N-VA’. “Tijdens de vorige legislatuur stond de N-VA op zijn achterste poten bij de invoering van het circulatieplan in Sint-Gillis”, voerde hij aan. “Bovendien kent u de reden van de achteruitgang van het leerlingenaantal niet”, ging Hofman verder. “Laat mij toe om te zeggen dat dit een rare kronkel is en een vreemde manier van beleid voeren. U toont ook aan geen lange termijnvisie op onderwijs te hebben.” Stefaan Van Gucht (Vlaams Belang) zag in de intentieverklaring “de grote weerwraak van de meerderheid, omdat in 2011 met een wisselmeerderheid de oprichting van de kleuterschool werd goedgekeurd. Door tegen te stemmen hadden jullie toen reeds het doodbloeden van de Freinetschool voorzien. Het sluiten van deze school is duidelijk een pasmunt in het voorakkoord. Jullie hebben zelfs geen alternatieve scenario’s voorzien.” Ook Iris Uyttersprot (Groen) sloot zich bij alle kritiek aan. “Ik kan niet begrijpen waarom het methodeonderwijs overal boomt en hier het enorme potentieel niet groeit. Jullie mogen ook niet vergeten, dat een stukje gemeenschap verdwijnt. Bovendien ontvingen we op de Raadscommissie zeer weinig informatie. Jullie beslissen eerst op basis van financiële gegevens en daarna zien jullie wel verder. We hebben dit al meegemaakt bij het sluiten van de bibliotheken in de deelgemeenten. Waar is jullie beleid?”

En de repliek van de meerderheid?

Na deze vlijmscherpe interpellaties was het aan schepen van Onderwijs, Martine Van Hauwermeiren (CD&V) om te proberen de meubelen te redden. “Er zijn erg weinig nieuwe inschrijvingen en we vrezen dan ook een leegloop van de school”, opende ze haar pleidooi, waarbij ze gedisciplineerd de door haar diensten voorbereide tekst punt per punt overliep. Dit ontlokte aan Stefaan Van Gucht (VB) de smalende opmerking, dat “de schepen enkel kon voorlezen uit eigen werk”. Ze verwees ook regelmatig naar de ‘inhoudelijk sterk onderbouwde powerpoint’, die op de Raadscommissie de dag voordien getoond werd. Pech voor wie er dan niet bij was en dat waren heel wat gemeenteraadsleden en zeker de aanwezige ouders en leerkrachten in het publiek. Of dit weer getuigde van veel respect voor die mensen en de zin voor participatie laten we maar het liefst in het midden. “De Stad heeft zeer veel geïnvesteerd in de opleiding en bijscholing van het onderwijzend personeel”, ging Van Hauwermeiren verder. “Zelfs Freinetcoaching vanuit de Freinetbeweging hebben we georganiseerd. Op de vraag wat de gevolgen van de sluiting van de Freinetschool op de buitenschoolse opvang zullen zijn, kan ik enkel zeggen dat de IBO hier buiten staat.” Deze opmerking deed heel wat wenkbrauwen fronsen, niet alleen in het publiek, maar ook op de banken van oppositie én zelfs meerderheid. Ook over de toekomst van de terreinen en gebouwen bleef de Schepen opvallend vaag en dubbel. “Deze blijven voorlopig eigendom van de Stad en zullen de toekomst ervan in het meerjarenplan bekijken?” Dat deze uitspraak onmiddellijk vuur was voor meer geschut vanuit de oppositie hoeft geen betoog. “Zie je wel, dat het doorgestoken kaart is en dat de terreinen en gebouwen aan de vrije school beloofd zijn”, brieste Tas daarop. Ook rond de volgorde van informeren van alle betrokkenen over de intentieverklaring werd warrig gedaan. “We hebben eerst de leerkrachten, dan de ouders en pas nadien de schoolraad geïnformeerd, omdat we weten dat een andere volgorde tot problemen had geleid”, stelde Van Hauwermeiren. ” Mochten we eerst de schoolraad geïnformeerd hebben, dan weten we dat onmiddellijk met de gsm’s iedereen op de hoogte wordt gebracht en dat de geruchten dan ontstaan.” Tussen de ouders en de schoolraad werd ook nog de pers op de hoogte gebracht en niet voordat de betrokkenen geïnformeerd waren. Het was echter duidelijk, de meerderheid zou geen schoonheidsprijs krijgen voor de aanpak van deze voorgenomen sluiting. De inhoud van het dossier, de mankementen in de analyse, de stuntelige communicatie en de rare krinkels in de redenering en besluitvorming laten een zure nasmaak bij oppositie en betrokkenen. “De inkomsten en uitgaven zullen nooit in evenwicht zijn, niet in Appels en niet in andere gemeentescholen. Betekent dit dat jullie gaan stoppen met het volledige gemeenteonderwijs”, vroeg Tas zich af. “Bovendien kan het niet gekker zijn: u noemt ‘kleuters de zuurstof van een school’ en u verzette zich tegen de oprichting van die zelfde kleuterschool. En IBO heeft er niks mee te maken? 80% van die opvang gebeurt voor leerlingen van de Freinetschool.” Een vraag van Tas om een resolutie te laten stemmen om de onderwijsschepen een analyse van de dalende leerlingenaantallen te laten maken bij hoogdringendheid werd door de meerderheid weggestemd. Enkel Luc Van Mol (CD&V) stemde mee. Misschien wel omdat hij ook voor zichzelf denkt en stemmen haalde in Appels? Hofman benadrukte de ‘lichtzinnigheid van de beslissing. Het is schrijnend om zien hoe u omgaat met de toekomst van onze kinderen. Bovendien hebben we een duidelijk andere definitie van een ‘inhoudelijk sterke presentatie’. Het gaat hier duidelijk om een politieke sluiting.”

Het belooft duidelijk een geanimeerde discussie te worden op 10 juli eerstkomend. Misschien heeft de meerderheid dan toch nog wat licht gezien in hun duistere beweegredenen. Het gaat hier tenslotte om kinderen, om een leefgemeenschap, op een andere manier van onderwijs. De wettelijke procedures moeten ook gevolgd worden en iedereen moet kunnen begrijpen, dat het hier om een ‘juiste’ beslissing gaat. Om dat te bereiken heeft de meerderheid en de schepn van onderwijs nog wel wat werk voor de boeg.